Tijdens het bouwen, verbouwen of renoveren kom je er meestal niet onderuit: het gebruik van bouwstempels om de constructie te ondersteunen. Maar wat is nu precies een stempel, en hoe gebruik je deze? Dat kun je allemaal lezen in dit blogartikel!
Het begrip 'stempel' in de bouwkunde
Het begrip 'stempel' staat in de bouwkunde en de civiele techniek voor een bepaald soort hulpmaterieel of een tijdelijke constructie om horizontale en/of verticale krachten op te nemen. Dit moet omdat tijdens de bouw en bij sloopwerkzaamheden de eigenlijke constructie hier (nog) niet zelfstandig toe in staat is. Denk bijvoorbeeld maar eens aan het maken van in het werk gestorte vloeren op een bekisting en bij zogenoemde breedplaatvloeren.
Tijdens het aanbrengen van de bekisting of de breedplaat en daarna, bij zowel het storten als het verharden van de betonnen druklaag, dient de vloer te allen tijde te zijn onderstempeld. Bij veranderingen aan een constructie, zoals bijvoorbeeld het verwijderen van een of meerdere wanden of het aanbrengen van sparingen, kan een tijdelijke onderstempeling eveneens nodig zijn.
Een stempel kan bovendien worden gebruikt tijdens graafwerkzaamheden. In alle gevallen is het wel van zeer groot belang om na te gaan hoeveel last een stempel kan en mag dragen.
Stempelen, stutten of schoren: het verschil uitgelegd
Als je een bouwstempel gebruikt om bij bijvoorbeeld bouwputten en gleuven bijna uitsluitend horizontale krachten op te laten nemen, dan noemt men dit ook wel 'stempelen'. Werken er nagenoeg uitsluitend verticale krachten op de stempel, dan hebben de stempels dus een ondersteunende functie. In dit geval spreekt men in de bouwwereld ook wel van 'stutten'. Hiervoor gebruik je een van onze schroefstempels. Dient een bouwstempel er juist voor om in een belangrijke mate zowel horizontale als verticale krachten op te vangen, dan duidt de professionele gebruiker dit vaak ook wel aan met het begrip 'schoren'. Hiervoor gebruik je dus een duw-trekstempel, ook wel een 'schoorstempel' genoemd.
De schroefstempel herkennen
Een schroefstempel kun je herkennen aan de grote buis met een diameter van 57 mm, waarin weer een dunnere buis kan schuiven. Aan de onderzijde van de buitenbuis zit een vierkante plaat gelast om dienst te kunnen doen als de staander van de stempel. Aan de bovenzijde van de buitenbuis bevindt zich de schroefbus, die weer is uitgevoerd met twee handvatten.
De binnenbuis heeft een diameter van 48,3 mm, en dat is exact de diameter van een steigerbuis of een flespaal. Deze binnenbuis is om de 10 cm voorzien van gaten, waar je weer een pen kunt steken. Aan de bovenzijde van de binnenste buis bevindt zich een U-vormige kopplaat.
Voor je de schroefstempel in gebruik neemt, zet je deze in een lage stand. Vervolgens schuif je de binnenste buis uit tot je de juiste hoogte hebt bereikt. Hierna kun je met de schroefbus de hoogte zeer precies instellen. Neem hierbij echter wel de maximale belastbaarheid van de stempel op deze hoogte in acht en zorg dat je deze beslist niet overschrijdt!
Herken de duw-trekstempel
Een schoorstempel of een duw-trekschoor is eveneens zeer gemakkelijk te herkennen. Deze bijzondere stempel heeft ook een buitenbuis van 57 mm doorsnee. Aan de onderzijde van deze duw- en trekstempel bevindt zich echter een kopplaat die je in allerlei verschillende hoeken kunt kantelen.
En net als bij een schroefstempel, is de binnenbuis van een schoorstempel eveneens 48,3 mm dik en heeft deze om de tien cm een gat waar je een pen door kunt steken. In plaats van een U-vormige gaffelkop, heeft deze binnenste buis aan het uiteinde een scharnierende schoorplaat. Ook deze schoorplaat kun je in alle denkbare hoeken verstellen.
De duw-trekstempel zet je in een bepaalde hoek tegen de muur of kolom, waarna je de binnenste buis uittrekt tot de stempel de gewenste lengte heeft bereik. Ook hier dient de schroefbus ervoor om de juiste lengte zeer nauwkeurig in te kunnen stellen.
Bouwstempels regelmatig controleren
Een schroefstempel of een schoorstempel is uitermate geschikt om meerdere malen te worden gebruikt. Controleer de bouwstempels echter wel te allen tijde grondig voor je ze weer opnieuw gaat gebruiken. Een uitstekend moment om de stempels na te kijken, is uiteraard als deze na afloop van een bouwproject weer worden ingeleverd.
Bekijk goed of de stempel is beschadigd, door bijvoorbeeld een deuk of kromme buizen. Dergelijke beschadigingen kunnen behoorlijk afbreuk doen aan de betrouwbaarheid van een bouwstempel. Als je twijfelt of jouw schroefstempel of duw-trekstempel nog wel betrouwbaar genoeg is, vernietig deze dan en schaf gewoon een nieuwe aan.
Doorstempelen met een schroefstempel
In de bouw komt met enge regelmaat de term 'doorstempelen' voorbij. Van dit begrip is sprake als bij de bouw van hogere gebouwen de vloeren zo worden gestut, dat zowel het eigen gewicht als de stortbelasting door twee of drie onderliggende vloeren kan worden gedragen. Om het juiste aantal benodigde schroefstempels en de correcte manier van onderstempelen te bepalen, dient men enkele berekeningen hierop los te laten.
Het laten schrikken van de bouwstempels
Een ander veelvoorkomend begrip in de bouwwereld is het zogenoemde herstempelen. Bij herstempeling worden de stempels eventjes losser gedraaid om ze vervolgens weer aan te draaien. Dit karwei wordt ook wel het 'laten schrikken' van de bouwstempels genoemd. Door de stempels te laten schrikken, neemt de belasting op de bouwstempels af en wordt het overbelasten van zowel de stempels als de onderliggende vloeren voorkomen.
Het moment waarop de vloer sterk genoeg is, is met name afhankelijk van de verhardingstemperatuur en de samenstelling van het beton. In het algemeen kan de vereiste druksterkte om te mogen ontkisten al na drie dagen worden bereikt. De minimale sterkte van het beton die is vereist wordt vastgesteld door de constructeur. Indien hij of zij geen (hogere) sterkte heeft vastgelegd, wordt in de praktijk veelal een sterkte van 14 Newton per vierkante millimeter aangehouden.
Deze handige poster vat alle info in één keer voor je samen. (bron: VOBN). Deze poster is ook te downloaden in PDF-formaat
Alle bouwstempels bekijken ►
